Porozmawiajmy o rozwoju i rodzajach chwytów u dzieci
Trudności dziecka z wykonywaniem zadań w obrębie motoryki małej mogą mieć różne podłoże: motoryczne, wzrokowe lub czuciowe. Diagnoza tych trudności nie jest prosta i wymaga współpracy nauczycieli, terapeutów zajęciowych, fizjoterapeutów, a także lekarzy.
Jak się za to zabrać?
Nim rozpoczniecie samodzielne korygowanie chwytu pisarskiego dziecka, bardzo istotne jest abyście zdobyli podstawową wiedzę z zakresu rozwoju chwytu. Wiedza ta pomoże Wam uniknąć błędów – takich, które zrobiłam ja.
Nie posiadając zupełnie wiedzy z zakresu rozwoju chwytu, rozpoczęłam korygowanie chwytu Milenki za pomocą nakładek.
Okazało się to zupełnie zbędne, gdyż jej chwyt jest wykształcony poprawnie – z uwzględnieniem jej deficytów rozwojowych.
W naszym przypadku okazało się, że aby osiągnąć poprawny chwyt musimy wykonywać ćwiczenia doskonalące stabilizację posturalną, stabilizację obręczy barkowej i ruchomości nadgarstka, a nie zabieranie się do tego od końca – czyli stosowanie nakładek na narzędzie pisarskie.
Dlatego jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości związane z rozwojem chwytu Waszego dziecka – pierwsze co powinniście zrobić, to udać się specjalisty terapii ręki i fizjoterapeuty – a nie stosować nakładki korygujące. Może okazać się jak w naszym przypadku, że problem leży głębiej i odpowiednio dobrane przez terapeutę ćwiczenia poprawią nie tylko ogólną postawę dziecka, ale także dojdziecie powoli do poprawnego chwytu.
Pamiętajcie, że nasz organizm, to jedna wielka cudowna machina i jeśli zawodzi coś w jednym obszarze, to konsekwencje mogą się ujawnić w zupełnie innym. Nie leczymy wtedy objawów, a sięgamy do źródła zakłóceń, że tak to ujmę.
Nie można wymagać od np. 5 letniego dziecka poprawnego chwytu, jeśli to dziecko ma na przykład zaburzenia posturalne, jest bardzo wiotkie „w całości”, a kompensuje to sztywnością na obwodzie.
Wtedy ani chwyt, ani nacisk przyboru pisarskiego na kartkę nigdy nie będzie prawidłowy, a terapię ręki dziecka musicie zacząć od ćwiczeń ogólnorozwojowych, poprawiających stabilizację posturalną, a nie od końca – czyli treningu chwytu.
Rozwój chwytu
Na co dzień wykorzystujemy różne rodzaje chwytów i angażowanie dzieci w powszechne, różnorodne czynności przyczynia się do rozwoju chwytu.
Aby dziecko mogło doskonalić umiejętności chwytne, grafomotoryczne i manipulacyjne musi przejść i opanować poszczególne etapy rozwoju chwytu – od chwytania odruchowego, które występuje do 3 miesiąca życia do chwytania dowolnego.
Jest to proces automatyczny i może przebiegać różnie u każdego dziecka.
Proces ten jest zależny od ogólnej dojrzałości układu nerwowego dziecka, jego kontroli posturalnej, koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Zanim więc dojdziemy do chwytu pisarskiego i jego korygowania, zapoznamy się z rozwojem i rodzajami chwytu.
Uwaga – zdjęcia które wykonałam są poglądowe, nie odzwierciedlają idealnie położenia przedmiotów w dłoni, lecz pokazują jak mniej więcej dany chwyt wygląda. Niestety Milenka nie chciała współpracować do tej sesji fotograficznej, a samodzielne robienie sobie lewą ręką zdjęć prawej trochę mnie przerosło 😉
Klasyfikacja rozwoju chwytu:
1. Odruch chwytny
Występuje do 4 miesiąca życia. Wprowadzając palec lub przedmiot do otwartej dłoni dziecka, noworodek odruchowo zgina palce i chwyta przedmiot stymulacji. Kciuk nie jest zaangażowany w takcie trzymania. Nie występuje świadome wypuszczenie przedmiotu z dłoni, przedmiot wypada przypadkowo.
2. Chwyt łokciowo – dłoniowy
Chwyt ten pojawia się około 4-5 miesiąca życia. Dziecko chwyta przedmiot palcami od strony łokciowej i może go podnieść i przenieść do linii środkowej ciała.
Trzymany przedmiot ściśle przylega do nasady dłoni i nie ma możliwości poruszania przedmiotem w dłoni.
3. Chwyt dłoniowy pierwotny
Jest to chwyt który pojawia się około 5-6 miesiąca życia. Dziecko chwyta przedmiot środkiem dłoni i ma zgięte wszystkie paluszki. Kciuk jest przywiedziony, ale nie bierze udziału w trzymaniu.
4. Chwyt dłoniowo – promieniowy
Pojawia się w 6-7 miesiącu życia. Jego cechą charakterystyczną jest chwyt promieniową stroną dłoni, a przedmiot jest ciągle przyciskany do dłoni. Zgięte palce: wskazujący i środkowy wraz z kciukiem trzymają przedmiot, a pozostałe palce są zgięte i stabilizują chwyt.
5. Chwyt grabiący
Pojawia się w 7-8 miesiącu życia i występuje charakterystyczne zagrabianie przedmiotu. Ramię, dłoń i palce poruszają się w celu zagrabienia przedmiotu.
6. Chwyt promieniowo – palcowy
Chwyt ten pojawia się ok 8-9 miesiąca życia i charakteryzuje się tym, że kciuk jest w opozycji do palców od strony promieniowej. Podczas chwytu jest widoczna przestrzeń pomiędzy przedmiotem a wnętrzem dłoni. Palec mały i serdeczny są w zgięciu.
7. Chwyt nożycowy
Pojawia się między 8-9 miesiącem życia i jest to chwyt pomiędzy przywiedzionym kciukiem, a promieniową powierzchnią zgiętego palca wskazującego.
8. Chwyt pęsetowy pierwotny
To chwyt pojawiający się w 8-9 miesiącu życia. Jest to chwyt przedmiotu pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym. Dziecko trzyma przedmiot kciukiem i palcem wskazującym. Kciuk jest przywiedziony, a palce środkowy, serdeczny i mały są zgięte i umożliwiają stabilizację chwytu.
9. Chwyt potrójny szczękowy
Pojawia się około 11-12 miesiąca życia dziecka. Jego cechą charakterystyczną jest pełna opozycja kciuka w stosunku do palca wskazującego i środkowego, a przedmiot trzymany jest w opuszkach tych palców i kciukiem. Pozostałe palce nie biorą udziału w chwycie i stanowią stabilizację dla dłoni.
Ten rodzaj chwytu jest ściśle związany z rozwojem chwytu pisarskiego.
10. Chwyt pęsetowy
Pojawia się około 11-12 miesiąca życia. Dziecko chwyta przedmiot opuszkami palców: kciuka, palca wskazującego lub kciuka i środkowego. Kciuk jest w opozycji.
11. Doskonały chwyt pęsetowy
Pojawia się około 10-12 miesiąca życia. Dziecko chwyta przedmiot opuszkami palców: kciuka, palca wskazującego lub kciuka i środkowego. Kciuk jest w opozycji, a palce wskazujący lub środkowy zgięte. Dziecko nie potrzebuje stabilizacji podłoża.
Pamiętajcie:
Do przyczyn, które powodują trudności wykonywania zadań związanych z małą motoryką można zaliczyć: zbyt niskie/zbyt duże napięcie mięśniowe, słabą koordynację posturalną, trudności w ustaleniu wzorców lateralizacji, nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządu wzroku oraz koordynacji wzrokowo – ruchowej, problemy z przetwarzaniem dotykowym i proprioceptywnym (to baza do świadomego i kontrolowanego chwytu), problemy z umiejętnościami manipulacyjnymi (z uwzględnieniem ruchomości nadgarstka, palców, koordynacji palców i rodzaju chwytu).
W kolejnym artykule porozmawiamy o rozwoju grafomotoryki i chwytu pisarskiego.
Bibliografia:
B. Harwas-Napierała, M. Przetacznik-Gierowska, J. Trempała, „Psychologia rozwoju człowieka, Tom 1”.
J. Cieszyńska, M.Korendo „Wczesna interwencja terapeutyczna”.
E. Górniewicz „Diagnozowanie trudności w czytaniu i pisaniu”.
K. Piotrowska-Madej, A. Żychowicz „Smart Hand Model”.
C.S. Kranowitz „Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie”.
Chcesz pomóc swojemu dziecku i wspierać rozwój jego mowy oraz naukę czytania?
Mam dla Ciebie ćwiczenia ogólnorozwojowe które Ci to ułatwią!
Zobacz moje zeszyty ćwiczeń “Radośnie rosnę i myślę” dzięki którym Twoje dziecko będzie ćwiczyło umiejętność logicznego myślenia, kategoryzacje, analizę i syntezę wzrokową oraz inne umiejętności, tak niezbędne do prawidłowego rozwoju mowy i wdrażające je do nauki czytania i pisania.
Szukasz innowacyjnej formy wspomagania rozwoju mowy dzieci?
Zobacz pomoce z serii „Kreatywne Wspieranie Mowy” – atrakcyjne dla dzieci, dobrane merytorycznie do ich potrzeb, o nowatorskiej i profesjonalnej grafice oraz perfekcyjnej jakości wykonania.
Masz ochotę pobrać darmowe materiały edukacyjne dla dziecka?
Zapisz się na mój bezpłatny* newsletter i pobierz „IDZIEMY NA RYBY!” – darmowy zestaw edukacyjny do zabaw z dzieckiem!
ZAPISUJĘ SIĘ NA NEWSLETTER:
*Zapisując się do newslettera, wyrażasz zgodę na przesyłanie Ci informacji o nowościach, promocjach, produktach i usługach KreatywneWrota.pl Zgodę będziesz mogła w każdej chwili wycofać, a szczegóły związane z przetwarzaniem Twoich danych osobowych znajdziesz w naszej polityce prywatności.
