Rozwój i rodzaje chwytu pisarskiego
Prawidłowe trzymanie narzędzia pisarskiego daje podstawę do szybkiego, czytelnego i ergonomicznego pisania. Tylko prawidłowy chwyt gwarantuje optymalne użycie i wykorzystanie siły potrzebnej do spokojnego, ładnego i skoordynowanego pisma.
O rozwoju chwytu pisałam w jednym z poprzednich artykułów: Porozmawiajmy o rozwoju i rodzajach chwytów u dzieci. Dzisiaj porozmawiamy o rodzajach chwytów pisarskich.
Rodzaje chwytu pisarskiego
Pamiętajcie o tym, że nieprawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego często prowadzi do zmęczenia i znacząco wpłynie na jakość i czytelność pisma.
Chwyt pisarski u dzieci można podzielić na chwyt prymitywny, przejściowy i dojrzały.
Rodzaje prymitywnych chwytów pisarskich
Chwyty prymitywne pojawiają się od 1 do 4 roku życia dziecka i są to chwyty z użyciem siły. Charakteryzują się aktywnym ruchem w trakcie rysowania wynikającym z mobilności stawu barkowego, a nie nadgarstka. Palce od strony łokciowej nie mają stabilizacji, kciuk zaczyna dążyć do opozycji i brak jest wyizolowanych ruchów palców.
Uwaga – zdjęcia które wykonałam są poglądowe, nie odzwierciedlają idealnie położenia narzędzia pisarskiego w dłoni, lecz pokazują jak mniej więcej dany chwyt wygląda. Milenka chwilę współpracowała przy sesji fotograficznej, niestety niektóre rodzaje chwytów były poza jej możliwościami – tutaj widzicie zdjęcia mojej ręki, które również są zdjęciami poglądowymi.
Chwyt cylindryczny odwrócony
Jest to pierwszy chwyt dziecka, który ma na celu użycie narzędzia pisarskiego i występuje około 1 roku życia dziecka.
Charakteryzuje się tym, że aktywny jest staw barkowy i brak jest mobilności nadgarstka w trakcie ruchu. Przedramię nie leży na stole.
Chwyt cylindryczny
Pojawia się u dzieci w wieku ok. 1,5 rocznych. I tak samo jak w chwycie cylindrycznym odwróconym – aktywny jest staw barkowy i brak jest mobilności nadgarstka w trakcie ruchu. Przedramię również nie jest podparte na stole.
Chwyt wskazicielem
Chwyt ten występuje między 2 a 3 rokiem życia dziecka. Dziecko chwyta narzędzie pisarskie wszystkimi palcami z charakterystycznym wyprostem palca wskazującego nad narzędziem pisarskim, pozostałe palce dziecko trzyma zgięte.
Kciuk jest wyprostowany i ułożony wzdłuż narzędzia pisarskiego. Przedramię nie jest oparte na stole, nadal brak mobilności nadgarstka w trakcie ruchu i aktywny jest staw barkowy.
Chwyt pędzlowy
Występuje on między 2 a 3 rokiem życia dziecka. Jest bardzo charakterystyczny, bowiem dziecko chwyta narzędzie pisarskie które jest ustawione pionowo – opuszkami wszystkich palców, które mogą być ustawione od lekkiego zgięcia aż do pełnego wyprostu.
Przedramię nie jest oparte na stole, w trakcie ruchu aktywny jest staw barkowy, nadgarstek nie jest mobilny.
Chwyt z wyprostowanymi palcami
Występuje między 3 a 4 rokiem życia i jest to bardzo ważny chwyt z punktu pojawienia się trzymania narzędzia poprzez kciuk i palce od strony promieniowej.
Palce dziecka od strony łokciowej mogą być w niewielkim zgięciu, ale nie są zamknięte w dłoni. Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między kciukiem a palcami od strony promieniowej. Kciuk zaczyna być w opozycji.
Staw barkowy stabilizuje się, pojawia się aktywność przedramienia a przedramię spoczywa na stole.
Przejściowe chwyty pisarskie
Około 3 roku życia dzieci rozwijają wiele rodzajów chwytów i uzależnione to jest od indywidualnych wzorców ruchu. Ich cechą charakterystyczną jest to, że dziecko opiera już przedramię na stole, i dzięki temu umożliwia to rozwój ruchomości nadgarstka. W chwytach przejściowych nie występują jeszcze ruchy palców, za które odpowiadają krótkie mięśnie ręki – są więc to chwyty siłowe kontrolowane przez mięśnie długie ręki w obrębie przedramienia.
Chwyty te występują – i to zapamiętajcie na zawsze – nim ktoś każe Waszemu dziecku używać nakładki w celu korygowania chwytu – od 3 do 6 roku życia!!! Tak szóstego!
Są to jak najbardziej poprawne chwyty nie wymagające żadnej korekcji nakładkami w tym wieku.
Statyczny chwyt czteropalcowy
Taki chwyt w tej chwili ma moja Milenka. Jest to chwyt którego używają głównie dzieci o luźnej budowie stawów i nieco obniżonym napięciu posturalnym.
Bardzo często w trakcie rysowania zauważyć można u dziecka przeprosty w stawach międzypaliczkowych palca wskazującego i środkowego oraz nadmierny nacisk narzędzia pisarskiego na kartkę.
Dziecko chwyta narzędzie palcem wskazującym, środkowym i kciukiem, a narzędzie pisarskie leży w otwartej (całkowicie lub częściowo) przestrzeni między kciukiem a palcem wskazującym. Palec serdeczny stanowi oparcie dla narzędzia pisarskiego, a mały palec jest zgięty i stabilizuje chwyt.
Staw barkowy jest ustabilizowany (lub jest w nim tylko niewielki ruch), aktywne jest przedramię, a nadgarstek jest mobilny w bardzo małym zakresie.
Chwyt skrzyżowanego kciuka
Jego cechą charakterystyczną jest trzymanie narzędzia pisarskiego między promieniową powierzchnią palca wskazującego a kciukiem, który dziecko układa na palcu wskazującym w dowolnym miejscu.
Przedramię leży na stole, przedramię i nadgarstek są aktywne a staw barkowy jest stabilny.
Statyczny chwyt trójpalcowy
Jest to chwyt uznawany za najlepszy i najbardziej ergonomiczny. Zaczyna się rozwijać około 4 roku życia i doskonali aż do 14 roku życia.
Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między palcem wskazującym a kciukiem, a palec środkowy podtrzymuje narzędzie pisarskie. Palec mały i serdeczny są zgięte i stabilizują chwyt.
Przedramię spoczywa na stole, nadgarstek i przedramię są mobilne a staw barkowy stabilny (lub występuje niewielki ruch).
Dojrzałe chwyty pisarskie
Są to chwyty uważane za najbardziej efektywne i należą do nich 4 rodzaje chwytów:
Chwyt trójpalcowy i czteropalcowy boczny
Narzędzie pisarskie jest trzymane pomiędzy przywiedzionym kciukiem a palcem wskazującym. Palec środkowy stanowi podparcie dla narzędzia pisarskiego, a palec mały i serdeczny są zgięte i schowane w dłoni.
Staw barkowy stabilny, mobilny jest nadgarstek, przedramię i palce.
Dynamiczny chwyt trójpalcowy
Jest to chwyt uważany za najlepszy i powszechnie oczekiwany przez nauczycieli i rodziców u dzieci.
Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między palcem wskazującym a kciukiem, a palec środkowy od strony promieniowej podtrzymuje narzędzie pisarskie. Palec mały i serdeczny są zgięte i stabilizują chwyt.
Jest to chwyt identyczny jak chwyt statyczny trójpalcowy, lecz w tym chwycie widoczna jest mobilność palców.
Przedramię spoczywa na stole, stabilny jest staw barkowy oraz przedramię, mobilny jest nadgarstek i palce.
Dynamiczny chwyt czteropalcowy
Jest to określany jako „skuteczny”, ponieważ użycie dwóch palców: środkowego i wskazującego zwiększa pewność i siłę chwytu.
Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między kciukiem a palcem wskazującym i środkowym. Narzędzie pisarskie oparte jest na palcu serdecznym.
W tym chwycie widoczna jest mobilność palców.
Przedramię spoczywa na stole, stabilny jest staw barkowy oraz przedramię, mobilny jest nadgarstek i palce.
Chwyty dodatkowe
Są to chwyty siłowe i są bardzo nieskuteczne i nieefektywne w trakcie pisania. Są to na przykład takie chwyty jak chwyt z wciśniętym kciukiem oplecionym kciukiem czy chwyt opuszkami palców.
Milenka jeszcze jakiś czas temu miała chwyt opuszkami palców, który wygląda mniej więcej tak:
O zobaczcie jak kiedyś Milenka trzymała kredkę – tutaj dokładnie widać ten chwyt.
Chwyt z wciśniętym kciukiem:
Chwyt z oplecionym kciukiem
Jeśli widzisz, że Twoje dziecko używa któregoś z chwytów dodatkowych, które są naprawdę nieefektywne, to nie jest to powód do nadmiernego zamartwiania się, ani tym bardziej zmuszania dziecka do używania nakładki.
To jest czas abyście wdrożyli ćwiczenia, które są podstawą rozwoju motoryki małej, a także ćwiczenia doskonalące łuki dłoni, ćwiczenia mięśni kciuka i chwytu precyzyjnego a także ćwiczenia stabilizacji nadgarstków.
W kolejnym artykule, nim sięgniemy po często naprawdę niepotrzebne nakładki na narzędzie pisarskie – porozmawiamy o ćwiczeniach, które są podstawą do rozwijania ruchów motoryki małej.
Bibliografia:
Rozmowy z fizjoterapeutą Milenki
E. Górniewicz „Diagnozowanie trudności w czytaniu i pisaniu”.
K. Piotrowska-Madej, A. Żychowicz „Smart Hand Model”.
C.S. Kranowitz „Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie”.
Chcesz pomóc swojemu dziecku i wspierać rozwój jego mowy oraz naukę czytania?
Mam dla Ciebie ćwiczenia ogólnorozwojowe które Ci to ułatwią!
Zobacz moje zeszyty ćwiczeń “Radośnie rosnę i myślę” dzięki którym Twoje dziecko będzie ćwiczyło umiejętność logicznego myślenia, kategoryzacje, analizę i syntezę wzrokową oraz inne umiejętności, tak niezbędne do prawidłowego rozwoju mowy i wdrażające je do nauki czytania i pisania.
Szukasz innowacyjnej formy wspomagania rozwoju mowy dzieci?
Zobacz pomoce z serii „Kreatywne Wspieranie Mowy” – atrakcyjne dla dzieci, dobrane merytorycznie do ich potrzeb, o nowatorskiej i profesjonalnej grafice oraz perfekcyjnej jakości wykonania.
Masz ochotę pobrać darmowe materiały edukacyjne dla dziecka?
Zapisz się na mój bezpłatny* newsletter i pobierz „IDZIEMY NA RYBY!” – darmowy zestaw edukacyjny do zabaw z dzieckiem!
ZAPISUJĘ SIĘ NA NEWSLETTER:
*Zapisując się do newslettera, wyrażasz zgodę na przesyłanie Ci informacji o nowościach, promocjach, produktach i usługach KreatywneWrota.pl Zgodę będziesz mogła w każdej chwili wycofać, a szczegóły związane z przetwarzaniem Twoich danych osobowych znajdziesz w naszej polityce prywatności.
