Integracja sensoryczna w teorii i terapii
Twoje dziecko często bywa niezdarne, jest ciągle w ruchu albo szybko się męczy, a może nie lubi konkretnych smaków, mycia włosów, drażnią je niektóre ubrania? Tak mogą przejawiać się zaburzenia integracji sensorycznej.
Zaburzenia integracji sensorycznej
Zaburzenia te mają wpływ na uczenie się, zachowanie i rozwój społeczno-emocjonalny dziecka. Większość zaburzeń może zminimalizować dobrze prowadzona terapia, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie problemu.
Pamiętaj!
Właściwą diagnozę może postawić wyłącznie terapeuta integracji sensorycznej, posiadający certyfikat ukończenia dwustopniowego kursu. Można go znaleźć np. na stronie Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej www.pstis.pl.
UWAGA!!!!
Zwrócić uwagę na doświadczenie terapeuty i poproś o referencje. To ważne, bo terapia SI jest terapią neurorozwojową, nie jest więc obojętna dla zdrowia.
Jak wygląda diagnoza?
Diagnoza zaburzeń obejmuje 2 – 4 spotkania i składa się z:
- wywiadu z rodzicami,
- obserwacji dziecka w czasie swobodnej i zaplanowanej aktywności,
- specjalistycznych testów.
Na podstawie zebranych informacji terapeuta stawia diagnozę i jeśli potrzebna będzie terapia, opracowuje jej indywidualny plan.
Podczas terapii integracji sensorycznej relacje zachodzące między procesami sensorycznymi i zachowaniem ruchowym kształtują i poprawiają połączenia synaptyczne w ośrodkowym układzie nerwowym.
Jakie zadanie ma terapia SI?
Jej głównym zadaniem jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych w szczególności przedsionkowych , proprioceptywnych i dotykowych w taki sposób, że dziecko spontanicznie będzie formułowało reakcje adaptacyjne poprawiające integracje tych bodźców.
Aby następowała poprawa w organizacji ośrodkowego układu nerwowego podczas terapii stosowane są takie ćwiczenia, które będąc właściwym „wyzwaniem” dla uczestnika terapii są stymulujące dla mózgu.
Pamiętaj!
Ćwiczenia muszą być dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka jednak nie mogą być zbyt łatwe ani zbyt trudne.
Tylko takie ciągłe balansowanie na granicy możliwości dziecka poprawiając organizację ośrodkowego układu nerwowego wpływa na zmianę zachowania w sferze motorycznej i emocjonalnej. Poprawę funkcji językowych i poznawczych, a przede wszystkim przejawia się lepszą efektywnością uczenia się.
Jak wygląda terapia Integracji Sensorycznej?
Terapia integracji sensorycznej obejmuje kilka poziomów oddziaływania i zwykle nie zaczyna się i nie kończy na sali terapeutycznej.
Efektywna terapia integracji sensorycznej musi opierać się na właściwej diecie sensorycznej i modyfikacji otoczenia.
Terapia taj jest swoistym zapewnieniem właściwej diety sensorycznej dla mózgu.
Co to jest dieta sensoryczna?
Na pewno zastanawiasz się teraz, ale co mam dziecku dawać jarmuż i wyeliminować biały ser? Co to za dieta? Trzeba coś specjalnego dawać dziecku jeść?
Spokojnie, trzy głębokie oddechy… to, że coś nazywa się „dietą” nie od razu oznacza, że masz dawać dziecku do jedzenia konkretne produkty.
Pojęcie diety sensorycznej po raz pierwszy wprowadziła P. Willbarger odnosząc je do zestawu procedur stosowanych u dzieci z obronnością dotykową.
Dieta sensoryczna oznacza, że unikamy pewnych wrażeń dezorganizujących zachowanie na określonym etapie terapii i jednocześnie zapewniamy wrażenia organizujące jego zachowanie.
Można jednak rozszerzyć zakres tego pojęcia, pamiętając, że wrażenia sensoryczne są swoistym „pokarmem” dla mózgu, a ich brak, czyli deprywacja – zawsze skutkuje poważnymi zaburzeniami rozwojowymi.
Rodzice, a tym bardziej terapeuta muszą wiedzieć, które z naturalnych codziennych rutynowych aktywności dadzą dziecku sensoryczne bodźce wpływające pozytywnie na stan pobudzenia, emocje, koncentrację uwagi, koordynację, percepcję – zachowanie.
Jak wyglądają ćwiczenia SI?
Nieodzownym elementem terapii integracji sensorycznej są specyficzne ćwiczenia na odpowiednio wyposażonej sali.
Mają postać „naukowej zabawy”, w której dziecko chętnie uczestniczy i ma przekonanie, że kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą.
Podczas terapii dziecko nie uczy się dzieci konkretnych umiejętności, lecz poprawiając integrację sensoryczną, wzmacnia procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności.
Procesy te pojawiają się w sposób naturalny, jako konsekwencja poprawy funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.
Terapeuta nie tyle kieruje zachowaniem dziecka, ile kreuje takie wymagania by dziecko było w stanie odpowiadać na nie coraz bardziej złożonymi reakcjami adaptacyjnymi.
Terapia powinna uwzględnić przede wszystkim właściwy dobór przestrzeni i przyrządów terapeutycznych, które będą zastosowane podczas sesji terapeutycznej. Wyposażenie sali terapeutycznej obejmuje wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego , proprioceptywnego i dotykowego ale również wzrokowego , słuchowego i węchowego.
Terapia SI dostarcza właściwych doświadczeń sensorycznych pozwalających dziecku wykształcić więcej zachowań adaptacyjnych.
Pamiętaj!
Nie można traktować terapii integracji sensorycznej jak stymulacji sensorycznej. Nie tyle ważne jest nasilenie i bogactwo bodźców sensorycznych, ale to czy są one celowe i mają określone znaczenie dla dziecka.
Atmosfera podczas terapii sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby ujarzmiania środowiska. Dziecko czując, że odnosi sukcesy w coraz większej ilości coraz bardziej skomplikowanych zadań, podnosi swoją samoocenę i chętnie uczestniczy w zajęciach.
Takie doświadczenia w kierowaniu swoim zachowaniem zaczyna przenosić również na inne sytuacje poza salą terapeutyczną, co zaczynają zauważać rodzice i nauczyciele. Zmienia się obraz dziecka i jego funkcjonowanie w środowisku.
Propozycje ćwiczeń z zakresu Integracji Sensorycznej
Układ dotykowy:
- masaże i szczotkowanie całego ciała,
- kąpiele w basenie z piłkami,
- dotykowa ścieżka,
- myjemy się na niby,
- rysowanie na dłoni,
- rozpoznawanie palców – rysowanie na plecach palcem, zadaniem dziecka jest odtworzyć wzór np. na tacy z kaszą lub powiedzieć, wskazać co było narysowane,
- lokalizowanie bodźców (w którym miejscu cię dotknęłam?) przy otwartych lub zamkniętych oczach,
- zabawy przedmiotami o różnej strukturze (wyciąganie z worka i odgadywanie co to jest bez kontroli wzrokowej, wybieranie przedmiotów o określonej strukturze np. miękkie, twarde, szorstkie itp.).
ZABAWY JAKIE MOŻESZ ROBIĆ W DOMU
- Dotykowe pudełko – weź pudełko po butach lub poszewkę na poduszkę, umieść w środku różne przedmioty, po czym poproś dziecko, by wkładając rękę do pudełka spróbowało zgadnąć, jakiego przedmiotu dotyka.
- Naleśnik – ciasno zroluj dziecko w koc, bawiąc się w smarowanie i zawijanie naleśnika.
- Malowanie dłońmi i stopami – farbę przeznaczoną do malowania palcami możesz zmieszać z innymi materiałami, np. kaszą, piaskiem, ryżem itp. Stwórzcie też własną „farbę” z kisielu, galaretki czy pianki do golenia.
Układ przedsionkowy (odpowiedzialny m.in. za ruch i równowagę, napięcie mięśniowe, koordynację):
Ćwiczenia układu przedsionkowego:
- wirowanie,
- kołysanie, huśtanie,
- skakanie na miękkich powierzchniach,
- „skacz jak zwierzęta”,
- podskakiwanie na piłce,
- zjeżdżalnia,
- turlanie się połączone z fiksowaniem wzroku na przedmiocie,
- zabawy na krześle obrotowym,
- odczytywanie obrazków, nazywanie kolorów, łapanie piłki, rzucanie woreczków,
- odtwarzanie rytmów, sekwencji ruchów połączone z klaskaniem (np. kroki taneczne)
- skakanie na skakance,
- wodzenie wzrokiem za punktem świetlnym np. latarką.
ZABAWY JAKIE MOŻESZ ROBIĆ W DOMU
- Skakanie na piłce – wspólne zabawy na dużej nadmuchiwanej piłce, na której dziecko będzie mogło usiąść i skakać.
- Tor przeszkód – stwórzcie wspólnie tor przeszkód, taki który będzie wymagał od dziecka pełzania, skakania, wspinania, turlania, celowania itp.
- Huśtawki – bujajcie się razem na różnego rodzaju huśtawkach (podwieszanych, wahadłowych, wiszących oponach).
- Turlanie – turlajcie się razem na kocyku, a latem z niewielkiej trawiastej górki.
- Skakanie – zachęcaj dziecko do zeskakiwania z niewielkiego podwyższenia (np. pierwszego stopnia schodów), wskakiwania na oznaczone pole, grę w klasy, zabawę skakanką.
- Bujanie w kocyku – dziecko kładzie się na rozłożonym dużym kocu, a dwie dorosłe osoby delikatnie bujają go na boki.
Układ proprioceptywny (tzw. czucie głębokie, dostarcza wrażeń z mięśni i stawów):
Ćwiczenia propriocepcji:
- przenoszenie butelek o różnej wadze (wypełnionych woda, piaskiem), ustawianie ich na różnej wysokości,
- przepychanie, turlanie cięższych przedmiotów,
- zabawy z kocem: ciąganie w kocu, zawijanie (ściśle) – naleśnik,
- przeciąganie liny,
- chodzenie z obciążonym plecakiem,
- chodzenie gołymi stopami po powierzchniach o różnej strukturze,
- wieszanie się na drążku,
- zakręcanie, odkręcanie butelek, słoików,
- wyciskanie gąbki, ugniatanie, wałkowanie ciasta.
ZABAWY JAKIE MOŻESZ ROBIĆ W DOMU
- Siłowanie – usiądź na podłodze i powiedz dziecku „Spotkałeś na swojej drodze ogromny kamień, spróbuj go przepchnąć”.
- Ciągnięcie – usiądź na kocu i poproś dziecko aby ciągnęło kocyk, usiłując Cię poruszyć.
- Machanie i odbijanie – zachęcaj dziecko do zabawy rakietą tenisową, do badmintona itp.
- Chodzenie tyłem
- Zabawa w “taczkę” – dziecko opiera dłonie o podłogę, a Ty chwyć je za uda i prowadź niczym taczkę.
- Nalewanie i przesypywanie – pozwól dziecku na eksperymenty, niech przelewa płyny z kubeczka do kubeczka, przez lejek, a łyżeczką niech przesypuje drobne materiały (ryż, kaszę) do pojemników różnej wielkości i kształtu.
Ćwiczenia usprawniające grafomotorykę
- krążenie ramion,
- mocne zaciskanie dłoni (kciuk na zewnątrz),
- pływanie na sucho (jak w kraulu),
Ćwiczenia obustronnej koordynacji ruchowej
- kołysanie,
- wiosłowanie,
- podskoki, maszerowanie,
- przyciąganie liny,
- podciąganie na desce,
- wirowanie na desce,
- wyklaskiwanie rytmów,
- ringo , rzucanie do celu
- jazda na rowerze
Chcesz pomóc swojemu dziecku i wspierać rozwój jego mowy oraz naukę czytania?
Mam dla Ciebie ćwiczenia ogólnorozwojowe które Ci to ułatwią!
Zobacz moje zeszyty ćwiczeń “Radośnie rosnę i myślę” dzięki którym Twoje dziecko będzie ćwiczyło umiejętność logicznego myślenia, kategoryzacje, analizę i syntezę wzrokową oraz inne umiejętności, tak niezbędne do prawidłowego rozwoju mowy i wdrażające je do nauki czytania i pisania.
Szukasz innowacyjnej formy wspomagania rozwoju mowy dzieci?
Zobacz pomoce z serii „Kreatywne Wspieranie Mowy” – atrakcyjne dla dzieci, dobrane merytorycznie do ich potrzeb, o nowatorskiej i profesjonalnej grafice oraz perfekcyjnej jakości wykonania.
Masz ochotę pobrać darmowe materiały edukacyjne dla dziecka?
Zapisz się na mój bezpłatny* newsletter i pobierz „IDZIEMY NA RYBY!” – darmowy zestaw edukacyjny do zabaw z dzieckiem!
ZAPISUJĘ SIĘ NA NEWSLETTER:
*Zapisując się do newslettera, wyrażasz zgodę na przesyłanie Ci informacji o nowościach, promocjach, produktach i usługach KreatywneWrota.pl Zgodę będziesz mogła w każdej chwili wycofać, a szczegóły związane z przetwarzaniem Twoich danych osobowych znajdziesz w naszej polityce prywatności.
